Σύντομη αναδρομή στην ιστορία της εκτύπωσης

Αφού μιλήσαμε ήδη για το εκτυπωτικό πιεστήριο 200 ετών με ατμοκίνητους κυλίνδρους, σήμερα θα κάνουμε ένα ακόμη πιο μακρινό ταξίδι στην ιστορία της εκτύπωσης. Και, αν και ο Γερμανός χρυσοχόος Johannes Gutenberg θεωρείται εφευρέτης του εκτυπωτικού πιεστηρίου και η συμβολή του τον 15ο αιώνα στην τεχνολογία ήταν επαναστατική, αφού κατέστησε εφικτή την μαζική παραγωγή βιβλίων και την ταχύτατη διάδοση της γνώσης σε ολόκληρη την Ευρώπη, ωστόσο, θα δείτε ότι η ιστορία της εκτύπωσης ξεκινά πολύ πριν από τον Gutenberg.
Κινέζοι μοναχοί και ξυλογραφία
600 περίπου χρόνια πριν τον Gutenberg, κινέζοι μοναχοί εφάρμοζαν μελάνι σε χαρτί χρησιμοποιώντας μία μέθοδος γνωστή ως ξυλογραφία (block printing), όπου κομμάτια ξύλου καλύπτονταν με μελάνι και πιέζονταν επάνω σε φύλλα χαρτιού. Ένα από τα πρώτα τυπωμένα κατ’ αυτόν τον τρόπο βιβλία που διασώζεται – ένα αρχαίο βουδιστικό κείμενο, γνωστό ως «The Diamond Sutra» – δημιουργήθηκε το 868 κατά τη δυναστεία Τανγκ στην Κίνα. Το βιβλιο, που ήταν σφραγισμένο μέσα σε ένα σπήλαιο κοντά στην πόλη Ντουνχουάνγκ για περίπου 100 χρόνια πριν την ανακάλυψή του το 1900, φιλοξενείται σήμερα στην British Library στο Λονδίνο.
Τα σκαλισμένα κομμάτια ξύλου που χρησιμοποιούνταν σε αυτή την πρώτη μέθοδο εκτύπωσης, μεταχειρίαζονταν και οι Ιάπωνες και οι Κορεάτες από τον 8ο αιώνα. Ιδιώτες τυπογράφοι σε αυτές τις χώρες χρησιμοποιούσαν ξύλο και μέταλλο για την παραγωγή
Βουδιστικών και ταοϊστικών πραγματείών και ιστοριών στους αιώνες, προτού ανακαλυφθούν τα κινητά στοιχεία.
Μία σημαντική εξέλιξη στην ξυλογραφία ήρθε στις αρχές του 11ου αιώνα, όταν ένα κινέζος χωρικός που λεγόταν Bi Sheng ανέπτυξε τα πρώτα κινητά στοιχεία στον κόσμο. Αν και ο Sheng ήταν ένας κοινός θνητός και δεν μας άφησε και πολλά ίχνη του, η ευφιέστατη εκτυπωτική του μέθοδος, η οποία περιελάμβανε την παραγωγή εκατοντάδων μεμονωμένων χαρακτήρων, τεκμηριώθηκε πολύ καλά από τον σύγχρονό του λόγιο και επιστήμονα Shen Kuo.
Στην εργασία του με τίτλο «Dream Pool Essays», ο Kuo εξηγεί ότι οι κινητοί χαρακτήρες του Sheng ήταν κατασκευασμένοι από ψημένο πηλό. Το μελάνι που χρησιμοποιούσε ήταν ένα μείγμα ρητίνης πεύκου, κεριού και στάχτης από χαρτί, και όπως ισχυρίζεται ο Kuo, η μέθοδος του Sheng θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκτύπωση εκατοντάδων αντιτύπων ενός εγγράφου σχετικά γρήγορα.
Ενώ τα πήλινα κινητά στοιχεία χρησιμοποιούνταν από διάφορους άλλους κινέζους τυπογράφους τον 12ο και 13ο αιώνα, τα κινητά στοιχεία του Sheng δεν καθιερώθηκαν στην Κίνα ή σε άλλη χώρα παρά πολλούς αιώνες αργότερα.
Τον 14ο αιώνα, ο Wang Chen, ένας κινέζος κυβερνητικός αξιωματούχος της Δυναστείας Γουάν, έφτιαξε το δικό του σετ κινητών χαρακτήρων από ξύλο. Το κίνητρό του για την ανάπτυξη αυτής της νέας μεθόγους εκτύπωσης ήταν η έκδοση μιας σειράς ογκωδών βιβλίων για τη γεωργία με τίτλο «Nung Shu.» Το «Nung Shu» τυπώθηκε τελικά το 1313 χρησιμοποιώντας δοκιμασμένες μεθόδους ξυλογραφίας και όχι με κινητά στοιχεία. Παρ” αυτα, η εκτυπωτική μέθοδος του Chen όντως έπιασε, αν και με αργούς ρυθμούς, και χρησιμοποιήθηκε για την αναπαραγωγή εγγράφων τους επόμενους αιώνες. Στην Κίνα χρησιμοποιούνταν και τα μεταλλικά στοιχεία – από χαλκό και πιθανόν από κασσίτερο – για τηνε κτύπωση βιβλίων και χαρτονομισμάτων τουλάχιστον μέχρι τον 18ο αιώνα.
Ιστορικές ενδείξεις δείχνουν ότι τα μεταλλικά κινητά στοιχεία αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα και στην Κορέα στα τέλη του 14ου αιώνα. Λέγεται ότι το 1377, ένας κορεάτης μοναχός που λεγόταν Baegun, τύπωσε μία συλλογή Βουδιστικών ρήσεων χρησιμοποιώντας μεταλλικά κινητά στοιχεία. Το δίτομο βιβλίο, γνωστό και ως «Jikji» πιστεύεται ότι είναι το παλαιότερο βιβλίο στον κόσμο που τυπώθηκε με μεταλλικά στοιχεία. Ο ένας από αυτούς τους τόμους φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.
Παρά την πρώτη επιτυχία των κινητών στοιχείων, αυτή η εκτυπωτική μέθοδος δεν έπιασε τόσο γρήγορα στην Ασία όσο στην Ευρώπη. Αυτή η χλιαρή αποδοχή πιθανότατα οφειλόταν στην περιπλοκότητα που έχει το σύστημα γραφής των Ασιατών. Σε αντίθεση με τη συνοπτική, αλφαβητική γραφή πολλών δυτικών γλωσσών, τα κινέζικα, ιαπωνικά και κορεατικά αποτελούνται από χιλιάδες χαρακτήρες, οι οποίοι όμως θα πρέπει να χυτεύονται ξεχωριστά για την εκτύπωση με κινητά στοιχεία. Ένα τέτοιο δύσκολο έργο μπορεί να κάνει την ξυλογραφία να φαίνεται σαν μια πιο αποτελεσματική λύση για την εκτύπωση σε αυτές τις γλώσσες.
Όμως, η Ευρωπαίοι πέρασαν πολύ γρήγορα στα κινητά στοιχεία. Προτού εφευρεθεί το εκτυπωτικό πιεστήριο – κάπου ανάμεσα στο 1440 και το 1450 – τα περισσότερα ευρωπαϊκά κείμενα τυπώνοντα με ξυλογραφία, παρόμοια με τη μέθοδο εκείνοι που χρησιμοποίησαν οι Κινέζοι για την εκτύπωση του «The Diamond Sutra» το 868. Τα χειρόγραφα που δεν τυπώνονταν με ξύλινα στοιχεία αντιγράφονταν στο χέρι. Και οι δύο διαδικασίες απαιτούσαν σκληρή εργασία και έτσι τα βιβλία στην Ευρώπη ήταν τόσο ακριβά που μόνο λίγοι μπορούσαν να αγοράσουν.
Όλα αυτά άλλαξαν όταν στα μέσα του 15ου αιώνα ο Johannes Gutenberg εγκαταστάθηκε ως χρυσοχόος και τεχνίτης στο Strasbourg της Γερμανίας. Εκεί, ο Gutenberg ξεκίνησε να πειραματίζεται με την ξυλογραφία και την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικότερης μεθόδου εκτύπωσης.
Το εκτυπωτικό πιεστήριο του Gutenberg
Όπως και οι Bi Sheng, Wang Chen και Baegun πριν από εκείνον, ο Gutenberg αποφάσισε ότι για να επιταχύνει την εκτυπωτική διαδικασία θα έπρεπε να ξεχωρίσει τα κλασικά ξύλινα κομμάτια σε μεμονωμένα στοιχεία – πεζά και κεφαλαία γράμματα, σημεία στίξης κ.λπ. Χύτευσε αυτά τα κινητά κομμάτια γραμμάτων και συμβόλων από διάφορα μέταλλα όπως μόλυβδο, αντιμόνιο και κασσίτερο. Δημιούργησε επίσης το δικό του μελάνι από λινέλαιο και αιθάλη – μία σημαντικότατη εξέλιξη σε σχέση των μελανιών με βάση το νερό που χρησιμοποιούνταν στην Κίνα.
Αυτό όμως που έκανε τον Gutenberg να ξεχωρίσει από τους προκατόχους του στην Ασία ήταν η ανάπτυξη ενός πιεστηρίου που μηχανοποιούσε τη μεταφορά μελανιού από τα κινητά στοιχεία επάνω στο χαρτί. Υιοθετώντας τους μηχανισμούς τύπου βίδας που είχαν τα πατητήρια, οι μηχανές κατασκευής χαρτιού και οι πρέσσες για σεντόνια, ο Gutenberg ανέπτυξε ένα πιεστήριο κατάλληλο για εκτύπωση. Το πρώτο εκτυπωτικό πιεστήριο έδωσε τη δυνατότητα για την παραγωγή μιας σύνθεση λέξεων σε γραμμές, που ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από το να πιέζεται το χαρτί στο μελάνι χειρονακτικά. Για πρώτη φορά στην ιστορία, μπορούσαν να παράγονται μαζικά βιβλία – και σε πάρα πολύ χαμηλότερο κόστος από τις τότε κλασσικές μεθόδους εκτύπωσης.
Πηγή: www.livescience.com
 

Αφήστε μια απάντηση